‘Kunst is het vermogen om datgene wat in geest of gemoed leeft of daarin gewekt is, tot uiting of voorstelling te brengen op een wijze die schoonheidsontroering kan veroorzaken’. Een prachtige zin uit het boek ‘de Filosofie van het kijken’ van Henk Steenhuis. In mijn trainingen projectmeesterschap, waarin ik beoog projectmanagers de beklemmende werking van regels en procedures te helpen ontstijgen, vraag ik deelnemers de zin opnieuw te lezen en het woord ‘kunst’ te vervangen door het woord ‘projectmanagement’. Probeer het zelf ook eens. De zin klopt als bus, hoewel sommigen twijfelen bij het woord ‘schoonheidsontroering’.
Projectmanagement is er toch op gericht om resultaten op te leveren die voldoen aan het programma van eisen dat je met je opdrachtgever bent overeengekomen en waarmee de doelstelling van het project bereikt kan worden? Zoals een extra rijstrook om de doorstroming op de snelweg te verbeteren, nieuwe diagnosesystematiek om de wachtlijsten in de zorg weg te nemen, een hoogspanningskabel om windmolenparken op zee aan te sluiten op het vaste net. Allemaal resultaten, waarvan we objectief kunnen bepalen of ze aan het programma van eisen voldoen en vervolgens ook of ze bijdragen aan het hoger gelegen doel. Ook dat willen we graag objectief meetbaar maken. Bijvoorbeeld: geen files in de ochtendspits tussen 7 en 9 uur, halvering van de wachtlijsten, 10% meer duurzame energieopwekking.
Met schoonheid werkt dat anders. Over schoonheid valt te twisten, krijgen we niet gevangen in objectieve criteria. Schoonheid is subjectief. Het is een ervaring, een persoonlijke waarneming die voor iedereen anders is. Maar onmiskenbaar aanwezig, ook als het gaat om het kijken naar projectresultaten.
Een mooi voorbeeld is de aanhoudende prijzenstroom die het project ‘Ruimte voor de Waal’ bij Nijmegen ten deel valt. De betonprijs van 2015 ging onder andere naar de schitterende verlengde Waalbrug bij Nijmegen.’ Eigentijdse ingenieurskunst voor een rivier in beweging, dat is hoe de Verlengde Waalbrug in Nijmegen het best kan worden omschreven’, aldus de jury bij de bekendmaking. Schoonheid in beton gegoten, het kan!
Dit jaar is het in Nijmegen alweer raak. Nu komt het project Rivierenpark Ruimte voor de Waal de Bouwprijs 2017 voor Civiele Kunstwerken toe. Op de website van de gemeente Nijmegen zegt de jury daarover: ‘Hier is sprake van een vernieuwende en zeer aantrekkelijke benadering van klimaatadaptatie met inzet van moderne middelen en een holistische visie. Ondanks de moeilijke start, is er voor alle betrokkenen heel veel winwin behaald; dat is heel bijzonder!’
De optelsom van drie nuttige bruggen, een eiland en een brede extra geul, (in de civiele wereld noemen ze dat kunstwerken) brengen iets extra’s dat niet objectief in een programma van eisen vast te leggen is, maar toch een wezenlijke eigenschap van een projectresultaat. Een eigenschap die je wel achteraf door een jury kunt laten vaststellen, net zoals bij topsporten waarbij het prestatieniveau moeilijk te objectiveren is, zoals turnen, judo of schoonspringen. Een eigenschap waar je ook tijdens de uitvoering van het project naar kunt streven.
Onlangs had ik het genoegen een poosje op te kunnen trekken met een tentoonstellingsmaker van het Noordbrabants Museum, die dat in de vingers heeft. Op mijn vraag wat hij ziet als kenmerken van het werken in een project antwoordde hij schoonheid (Het realiseren van een esthetische droom. Het samenbrengen van “schone dingen”), plezier (Het genieten van de weg die door het projectteam afgelegd wordt en het bereikte resultaat. Maar ook het genieten van de vele reacties van de bezoekers) en samenwerking (Het samen aan iets werken en elkaar uitdagen om te komen tot een knap resultaat).
Met de opening op de geplande datum van de tentoonstelling ‘between the lines’ van Chiharu Shiota, de lovende reacties in de pers en positieve ontwikkeling van de bezoekersaantallen bewijzen hij en zijn collega’s dat deze visie op het werken in projecten werkt. Dat een combinatie van objectieve criteria en subjectieve ervaringen het eindresultaat bepalen. Dat het alombekende acroniem SMART niet alleen staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden, maar ook voor Schoonheid, Meesterschap, Aantrekkelijk, Revolutionair en Tijdloos. Tot 15 oktober 2017 kunt u zelf de schoonheid van zijn projectresultaat ervaren in Het Noordbrabants Museum. Grijp die kans!